Βία προς Αστέγους: Από τις Δηλώσεις Μίσους στην Κοινωνική Κανονικοποίηση

Οι πρόσφατες δηλώσεις παρουσιαστή του αμερικανικού δικτύου Fox News, ο οποίος κάλεσε ανοιχτά σε «θανάτωση των αστέγων», αποτελούν μια κατάφωρη υποκίνηση μίσους που θα έπρεπε να οδηγήσει άμεσα στην αποπομπή του. Δεν πρόκειται για ένα απερίσκεπτο σχόλιο· πρόκειται για μια επικίνδυνη τοποθέτηση που αναπαράγει τη βία προς αστέγους και νομιμοποιεί τον στιγματισμό απέναντι σε μια από τις πιο ευάλωτες κοινωνικές ομάδες.

Αν όμως σταθούμε μόνο στην αγανάκτηση για τη συγκεκριμένη δήλωση, θα χάσουμε τη μεγάλη εικόνα. Το πραγματικά ανησυχητικό στοιχείο είναι η κανονικοποίηση αυτής της ρητορικής. Τα τελευταία χρόνια, διεθνώς, βλέπουμε να εδραιώνεται ένας λόγος που παρουσιάζει τους άστεγους ως βάρος για το κράτος, ως ανθρώπους που δεν μπορούν να επανενταχθούν και άρα το οποιοδήποτε «κόστος» για αυτούς θεωρείται «άχρηστο». Αυτή η αντίληψη δεν είναι απλώς απάνθρωπη αλλά και επικίνδυνη, γιατί μετατρέπει την ακραία φτώχεια σε έγκλημα και την έλλειψη στέγης σε ατομική ευθύνη, ενισχύοντας έτσι τη βία προς αστέγους σε κοινωνικό επίπεδο.

Οι δηλώσεις αυτές, ακόμα κι αν γίνονται σε άλλο γεωγραφικό πλαίσιο, αποτυπώνουν μια παγκόσμια τάση. Στις Ηνωμένες Πολιτείες, αλλά και σε αρκετές χώρες της Ευρώπης, βλέπουμε να ενισχύεται η ποινικοποίηση της αστεγίας, είτε μέσα από νομοθετικές ρυθμίσεις που τιμωρούν την παρουσία στον δημόσιο χώρο, είτε μέσα από κοινωνικές συμπεριφορές που αποδέχονται ή σιωπηρά ενθαρρύνουν την περιθωριοποίηση. Πρόκειται για μια τάση που δεν μπορεί να αφήσει καμία κοινωνία αδιάφορη.

Η αστεγία δεν είναι επιλογή. Δεν είναι παραβατικότητα. Είναι το αποτέλεσμα κοινωνικών και οικονομικών ανισοτήτων, της ανυπαρξίας πολιτικών πρόληψης, παρέμβασης και επανένταξης. Η αντιμετώπισή της δεν μπορεί να είναι ο αποκλεισμός ή η βία, αλλά η φροντίδα, η αλληλεγγύη και η οικοδόμηση δομών που θα διασφαλίζουν ότι κανένας άνθρωπος δεν θα βρεθεί χωρίς στέγη.

Στην Ithaca καταδικάζουμε απερίφραστα κάθε ρητορική που υποκινεί μίσος και βία προς αστέγους. Η σιωπή απέναντι σε τέτοιες δηλώσεις δεν είναι ουδετερότητα· είναι συνενοχή. Είναι χρέος μας να υψώνουμε φωνή απέναντι σε κάθε απόπειρα κανονικοποίησης της βαρβαρότητας και να διεκδικούμε κοινωνίες που βάζουν τον άνθρωπο στο κέντρο.