Φωνές από το Πεδίο: Καθαριότητα και Αξιοπρέπεια στην Αστεγία

*Γράφει η Μαρίλλη Γιαννακοπούλου, Συντονίστρια Λειτουργίας των Υπηρεσιών Υγιεινής της Ithaca.

Ως Συντονίστρια Λειτουργίας της Κινητής Μονάδας της Ithaca, κάθε μέρα βλέπω, εξυπηρετώντας άστεγο πληθυσμό, τι σημαίνει καθαριότητα, όχι απλά σαν μια πρακτική ανάγκη, αλλά ως ένα κομμάτι αξιοπρέπειας, ψυχικής σταθερότητας και ανθρώπινης επαφής.

Πρόσφατα λοιπόν, αντιμετωπίσαμε μια τεχνική βλάβη: ο σωλήνας νερού στην πλατεία Κουμουνδούρου, όπου βρισκόμαστε δύο φορές την εβδομάδα, είχε κοπεί λόγω εργασιών. Δεν μπορέσαμε να λειτουργήσουμε. Ήταν ένα «μικρό», τεχνικό πρόβλημα. Για εμάς. 

Αλλά για εκείνον που είχε έρθει με όλα του τα ρούχα σε μια σακούλα, για εκείνη που μας είπε «σήμερα έχω συνέντευξη δουλειάς», για εκείνον που ήθελε απλώς να πλύνει τα ρούχα των παιδιών του για να πάνε σχολείο, δεν ήταν τεχνικό πρόβλημα. Ήταν ένα ακόμη «όχι».

Η αστεγία, ωστόσο, δεν είναι πάντα αυτό που βλέπουμε. Δεν αφορά μόνο τον άνθρωπο που κοιμάται σε ένα παγκάκι ή ζητά βοήθεια στον δρόμο. Συχνά αφορά ανθρώπους που παλεύουν καθημερινά, με θέληση, με διάθεση, με όνειρα να φτιάξουν τη ζωή τους από την αρχή. Άνθρωποι που έρχονται κοντά μας κουβαλούν την αγωνία αλλά και την ελπίδα να ζήσουν οι ίδιοι, ή και οι οικογένειές τους, σε πιο αξιοπρεπείς συνθήκες. Πίσω από κάθε αίτημα για καθαρά ρούχα, υπάρχει η προσπάθεια να σταθούν όρθιοι, να ξαναβρούν εργασία, να χτίσουν μέλλον.

Το πρόβλημα χρειάστηκε τελικά 2,5 εβδομάδες για να επιλυθεί, εξαιτίας καθυστερήσεων και έλλειψης συντονισμού μεταξύ των αρμόδιων δημόσιων φορέων. Κάθε μέρα, πηγαίναμε με την Κοινωνική Λειτουργό στην πλατεία και επαναλαμβάναμε την ίδια φράση: «Ούτε σήμερα μπορούμε να σας εξυπηρετήσουμε». Παρότι η Μονάδα δεν μπορούσε να λειτουργήσει, προσπαθήσαμε να σταθούμε παρούσες. Καθίσαμε μαζί τους, μιλήσαμε, αναγνωρίσαμε το γεγονός ότι ήρθαν. Ήταν το ελάχιστο που μπορούσαμε να κάνουμε. Γιατί η δράση μας δεν περιορίζεται στις πλύσεις: είναι η σχέση που χτίζεται γύρω από την Κινητή μας Μονάδα, η κοινότητα που δημιουργείται από το «είμαι εδώ». Κι εν τέλει οι άνθρωποι έφευγαν. Όχι θυμωμένοι, μα σιωπηλοί. Έτσι λοιπόν, ένα «μικρό» τεχνικό πρόβλημα μεταφράστηκε τελικά σε 125 πλύσεις που δεν πραγματοποιήθηκαν. 

Η υγιεινή δεν είναι μόνο θέμα καθαριότητας. Είναι ψυχολογικό στήριγμα, είναι ένας τρόπος να πεις στον εαυτό σου «υπάρχω», «έχω ακόμη δύναμη». Μια πλύση ρούχων μπορεί να είναι η αρχή για μια συνέντευξη, μια ανθρώπινη επαφή, μια μικρή αναπνοή αξιοπρέπειας για έναν άνθρωπο που βιώνει αστεγία.

Η Ευρωπαϊκή Χάρτα των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων, στο άρθρο 1, δηλώνει ξεκάθαρα: «Η ανθρώπινη αξιοπρέπεια είναι απαραβίαστη. Πρέπει να σέβεται και να προστατεύεται». Η πρόσβαση στην υγιεινή, παρότι δεν κατονομάζεται ρητά, αποτελεί θεμελιώδες στοιχείο αυτής της αξιοπρέπειας, όπως και της προστασίας της υγείας (Άρθρο 35). Κι όμως, για πολλούς, η υγιεινή παραμένει επισφαλής και υπό όρους.  

Στην Ithaca, προσπαθούμε καθημερινά να προσφέρουμε αυτά που θεωρούνται δεδομένα σε άστεγους συνανθρώπους μας, ακόμη και όταν τα logistics δεν είναι με το μέρος μας. Γιατί τελικά, αυτό που κουβαλάμε μαζί μας στο πεδίο δεν είναι απλά πλυντήρια. Είναι σεβασμός και παρουσία.

Όταν λοιπόν η αξιοπρέπεια εξαρτάται από το αν θα δουλέψει ένας σωλήνας, κάτι δεν πάει καλά. Η αξιοπρέπεια χρειάζεται υποδομές και συνέπεια. Κι αυτές δεν μπορούν να εξαρτώνται από συμπτώσεις ή καλή θέληση, αλλά από ουσιαστικό πολιτικό σχεδιασμό. Γιατί κανείς δεν πρέπει να ζει με όρους στο αυτονόητο.

💌Μείνε ενήμερος/η για τις δράσεις μας
Κάνε εγγραφή στο newsletter μας και μάθε πρώτος για κάθε νέα και άλλες πρωτοβουλίες μας.